Katoen is de textielvezel die het meest gebruikt en gevraagd wordt door de textielindustrie en de eindgebruikers. De afgelopen jaren is een veelheid aan labels en certificeringen ontstaan om de verschillende soorten van elkaar te onderscheiden. Maar wat betekenen deze labels? Zijn ze evenwaardig? Deze onduidelijkheid ligt aan de basis van twee vragen die we vaak krijgen.

Wat is het verschil tussen biologisch en ander katoen? En is alle katoen evenwaardig?

Het antwoord is duidelijk nee, en we leggen dit alles hier uit! Katoen is mondiaal de favoriete textielvezel omwille van zijn zachtheid, ademend vermogen en comfort. Aan de andere kant is het ook een van de meest vervuilende vezels ter wereld én is de katoenproductie de grootste waterverslinder. Er is niet alleen de verontreiniging door de enorme hoeveelheden water die nodig zijn om de plant te telen, de pesticiden en andere chemicaliën die gebruikt worden om het te laten groeien en verwerken. Maar ook het transport heeft een grote impact. Katoen groeit nu eenmaal alleen in bepaalde delen van de wereld en moet dus getransporteerd worden van het ene deel van de wereld naar het andere. Vandaag vertegenwoordigt biologisch katoen minder dan 1% van de wereldwijde productie van katoen. Wat als alle merken ter wereld nu eens zouden overstappen op biologische katoen? Zou dat geen goeie zaak zijn voor onze aarde? Natuurlijk! Maar helaas is dat niet mogelijk. Studies tonen aan dat de aarde niet veel meer dan 12% van het katoen in de wereld op een biologische manier kan produceren. Wat?? Waarom?? Omdat door de werelwijde, enorme vraag naar katoen veel conventionele katoenvelden vandaag ondergebracht zijn in woestijnen. Gezien de klimatologische omstandigheden en/of insecten daar is de katoenproductie er enkel mogelijk met chemische hulpmiddelen. Daarom is het belangrijk om een onderscheid te maken in de soorten katoen. Om de minst schadelijke keuze te kunnen maken in de winkel…

Tegenwoordig zijn er 8 soorten katoen met zeer variërende impact:

• Conventioneel katoen
• BCI-katoen (Better Cotton Initiative)
• Niet-gecertificeerd biologisch katoen
• Katoen in transitie (of katoen in conversie)
• OCS-gecertificeerd biologisch katoen (Organic Content Standard)
• GOTS-gecertificeerd biologisch katoen (Global Organic Cotton Standard)
• CmiA-katoen (Cotton made in Africa)
• Fairtrade en / of biologisch Fairtrade katoen

1. CONVENTIONEEL KATOEN

Conventioneel katoen is katoen dat wordt geteeld met behulp van conventionele landbouwmethoden. Vaak is dit met GGO-zaden (geleverd door de zes grootste chemische bedrijven ter wereld), geteeld met chemicaliën (meststoffen, pesticiden en insecticiden) en zonder verplichtingen wat betreft water- en milieubeheer voor de landbouwer. Een rivier afleiden om aan water te geraken, of een zee of meer dat droog komt te staan… dat kunnen de gevolgen zijn van deze manier van katoen telen. Conventioneel katoen verbruikt daardoor meer dan 25% van de chemische kunstmest en pesticiden in de wereld, is verantwoordelijk voor zoetwatervervuiling, besmetting van nabijgelegen velden, ernstige ziekten bij landbouwers en nog vele andere lelijke gevolgen. Het heeft een catastrofale impact op de biodiversiteit. 

2. BCI-KATOEN

BCI-katoen wordt door sommigen als duurzaam beschouwd, maar dit is niet echt het geval. BCI-katoen is conventioneel katoen, meestal geteeld met GGO’s en chemicaliën (meststoffen, pesticiden, insecticiden). Het label garandeert wel een redelijk beheer van het gebruik van chemicaliën met bescherming voor de boer en redelijk gecontroleerde (manuele) waterirrigatie. Toch kan je BCI-katoen niet vergelijken met biologisch katoen. Het is geen duurzaam katoen, maar binnen de +/- 88% conventioneel katoen die niet zonder chemicaliën geteeld kan worden, is dit de best beschikbare optie. Het is dus beter dan niets, maar verre van biologisch!

3. BIOLOGISCH NIET-GECERTIFICEERD KATOEN

Ongecertificeerd biologisch katoen is helaas een grote grap. Officiële cijfers over de teelt, productie en verkoop van biologisch katoen tonen aan dat de verkoop van producten van biologisch katoen in de wereld ver uitstijgt boven die van de productie. Er wordt dus zogezegd meer biologisch katoen verkocht dan er effectief geproduceerd wordt! Niet-gecertificeerd biologisch katoen is dus vaak maar een illusie. In sommige landen mogen niet-gecertificeerd biologische katoenproducten niet verkocht worden. Wanneer een merk niet-gecertificeerde producten van biologisch katoen verkoopt, is de kans groot dat hun katoen niet echt biologisch is. Soms is het eindproduct niet gecertificeerd, maar enkel de stof of alleen het garen. Maar wanneer er geen transactiecertificaat vereist is tussen de verschillende producten in de keten, komt het er vaak op neer dat producenten geen biologisch katoen gebruiken en hun klanten “op hun woord” laten geloven dat het om biologisch katoen gaat. Een “gecertificeerde” leverancier werkt niet per se enkel met biologisch katoen. Het betekent dat de leverancier geautoriseerd en gecertificeerd is om producten van biologisch katoen te verkopen aan een gecertificeerde klant, maar … het kan ook conventionele katoenproducten produceren en verkopen aan conventionele en niet-gecertificeerde klanten die biologische katoenproducten bestellen. De certificering van elke stap in het creatieproces is daarom de enige manier om de traceerbaarheid te garanderen en uiteindelijk een product van echt biologisch katoen te krijgen. Het is ook belangrijk om te begrijpen dat niet-gecertificeerde “biologische” katoen vaak wordt “gekozen” door kleine merken die het certificeringsproces (financieel) niet aankunnen. Het is dus niet zo dat ze ervoor kiezen om zich niet te laten certificeren. Niet-gecertificeerd katoen wordt echter ook vaak gebruikt in producten van grote en/of fast fashion merken die soms beweren biologische katoenproducten te verkopen, maar zonder certificering. Als consumenten moet je dus echt vragen naar gecertificeerd biologisch katoen!

4. BIOLOGISCH KATOEN IN TRANSITIE

Transitiekatoen (ook wel in conversie genoemd) is een biologisch katoen dat op landbouwgrond wordt gekweekt dat nog geen 3 jaar biologisch is. Het is dus landbouwgrond in transitie naar biologische grond. De grond heeft enkele jaren nodig om zich te kunnen ontdoen van de toxische chemicaliën (meststoffen, pesticiden en insecticiden) die werden gebruikt binnen de conventionele landbouw. In de VS wordt 3 jaar als overgang geëist. Voor één keer is Europa minder strikt met 2 jaar transitie. Biologisch katoen in transitie wordt door sommige merken gekozen omdat het – zolang het niet gecertificeerd is- dezelfde prijs heeft als conventioneel katoen. Ondertussen wordt het wel geteeld volgens 100% biologische landbouwprincipes. En zonder katoen in transitie, zou biologisch katoen niet bestaan, omdat het een must is voor elke boer die er weet van heeft.

5. OCS-GECERTIFICEERD BIOLOGISCH KATOEN

Het OCS-label of de certificering bevestigt alleen dat het katoen zonder GGO’s wordt gekweekt, zonder chemicaliën (meststoffen, pesticiden en insecticiden) en met traceerbaarheid van de katoenvelden tot de eindklant. Meer niet. Maar het is zeker geen slecht begin!

6. GOTS-GECERTIFICEERD BIOLOGISCH KATOEN

De GOTS-certificering bevestigt net als het vorige OCS-label dat het katoen zonder GGO’s wordt gekweekt, zonder chemicaliën (meststoffen, pesticiden en insecticiden) en met traceerbaarheid van de katoenvelden tot de eindklant. Maar … GOTS gaat nog verder en garandeert ook: • Redelijk en gecontroleerd waterbeheer voor de irrigatie van de velden in landbouwgebieden waar in periodes van droogte kunstmatige irrigatie nodig is. • Respect voor de sociale arbeidsomstandigheden volgens de principes van de IAO (Wereldorganisatie van het werk) van de Verenigde Naties. • Dat GOTS-gecertificeerde eindproducten (huishoudlinnen of kleding) over de hele productieketen (spinnen / weven / verven / bedrukken / naaien), zonder enige toxische producten vervaardigd zijn. Noch toxisch voor het milieu, noch voor de productiemedewerkers noch voor de gebruikers. • Dat gecertificeerde merken verplicht zijn om tijdens controleaudits rapporten te verstrekken van laboratoriumtests die aantonen dat er geen sporen van GGO’s in het DNA van het gebruikte katoen zijn, noch sporen van pesticiden of andere giftige chemicaliën. Deze tests zijn ingewikkeld en duur, maar het is de enige manier om te garanderen dat het katoen natuurlijk en onschadelijk is. Het spreekt dan ook voor zich dat het GOTS-label de kwalitatief meest hoogstaande certificering is.

7. CmiA en CmiA-Organic KATOEN

CmiA (Cotton made in Africa) is katoen geproduceerd in Afrika en gecertificeerd door CmiA dat de ecologische, sociale en economische aspecten van katoenteelt en -verwerking omvat. De afgelopen jaren heeft CmiA haar certificering uitgebreid met een Organic-versie die de biologische component van de GOTS-standaard aan de basiscertificering toevoegt. Wanneer een katoenproduct wordt geproduceerd in Afrika met Afrikaanse katoen, is dit het best mogelijke alternatief.

8. FAIRTRADE KATOEN, of ORGANIC + FAIRTRADE:

Fairtrade-katoen is katoen dat wordt gekweekt door boeren die Fairtrade gecertificeerd zijn via hun landbouwcoöperatie en die een “premium-prijs” ontvangen voor elke kilo katoen die wordt verkocht aan een Fairtrade gecertificeerd merk (zoals o.a. Kalani). De Fairtrade “premium-prijs” wordt door Fairtrade International voor elk productieland berekend op basis van de lokale levensstandaard. Het doel is om de producenten zo te laten evolueren naar een eerlijk en toereikend inkomen waarmee ze waardig kunnen leven als 100% van hun productie aan de Fairtrade-prijs verkocht wordt. Het meest duurzame en eerlijke katoen is daarom gecertificeerd biologisch + gecertificeerd Fairtrade!

CONCLUSIE

De bodem is goud waard en biologische landbouw is de enige manier om ‘landbouw’ en ‘veiligheid’ voor de mensheid te combineren. Het meest duurzame en eerlijke katoen wereldwijd is gecertificeerd biologisch + gecertificeerd Fairtrade en voor Afrikaans katoen is dit het CmiA + organic. Zo zie je maar dat niet alle katoen even goed is. Als consument weet je maar beter wat je koopt, want het heeft allemaal een impact op de natuur en op het leven van de katoenboeren. Dus… informeer je goed en maak de juiste keuzes waar je kan!